[00] [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7]

NVBS-afscheidsrit RTM
25 oktober 1964

In de loop van 1964 waren er voortekenen, dat de RTM per 1 januari 1965 de tramdiensten op het resterende net op het Zuidhollandse eiland Voorne-Putten zou gaan beëindigen. Daarmee zou ook een einde komen aan smalspoortramlijnen (spoorwijdte van 1067 mm) in Nederland. Ook een einde aan het laatste restant van cultuurhistorisch railerfgoed, namelijk het transport van passagiers en goederen tot in de haarvaten van het platteland in een periode dat de (auto)mobiliteit nog schaars was. Grote groepen van de bevolking waren van deze vorm van vervoer in het naoorlogse Nederland afhankelijk. De laatste nog in exploitatie zijnde lijnen waren die van Rotterdam naar Spijkenisse en vandaar een tak naar Oostvoorne en naar Hellevoetsluis. Het ooit zeer uitgebreide net was al drastisch ingekrompen en op Schouwen Duiveland, Goeree Overflakkee en in de Hoekse Waard al verdwenen.

Na de watersnoodramp van 1953, waarbij vrijwel alle Zuidhollandse en Zeeuwse eilanden onder water kwamen te staan, werden de tramlijnen van de RTM al één voor één opgeheven en werd het openbaar vervoer op de eilanden meer en meer verzorgd door busdiensten en later ook door de Rotterdamse metro van de RET (1968). Deze zogenaamde verbussing was exploitatief veel goedkoper en ook meer flexibel. De RTM, waarvan vrijwel alle aandelen in 1964 in handen van de NS waren gekomen, bleef nog bestaan als busmaatschappij. Vooral ook door druk van de NS als enige aandeelhouder werd aangedrongen op stopzetting van het trambedrijf vanwege de dure vorm van exploitatie en de instandhouding van de railinfrastructuur.

Oorspronkelijke lijnennet van de RTM. Bron: Museum Stichting v/h Rotterdamsche Tramweg Maatschappij

Het vooruitzicht (in 1964) van het naderende einde bracht in hobbykringen veel teweeg; een waardig afscheid met een laatste afscheidsrit per extra tram zou wel het minste zijn wat nog aan de glorie van weleer zou kunnen herinneren. Het stoombedrijf was al eerder beëindigd, maar als dieselbedrijf was de RTM zeker zo interessant. Uiteindelijk heeft het ter ziele gaan van de RTM geleid tot de oprichting van de Tramweg Stichting (TS). Initiatieven daarvoor kwamen voort uit kringen binnen de NVBS die van mening waren, dat er in ieder geval materieel bewaard zou moeten worden, met mogelijk een stukje eigen rijdende exploitatie. Een representatief deel van het oude trammaterieel en locomotieven werd van sloop gered en is in de loop der jaren door onbetaalde vrijwilligers op een professionele wijze gerestaureerd en volledig rijvaardig gemaakt. En belangrijk stuk cultuurhistorisch railerfgoed is voor het nageslacht behouden. Op de pagina TS is daar meer over te vinden. Nu floreert alweer vele jaren succesvol de Museum Stichting v/h Rotterdamsche Tramweg Maatschappij (MRTM) met een tramlijn over de Brouwersdam vanuit De Punt bij Ouddorp naar Middelplaat. Aan de baanverlenging naar Scharendijke is de eerste hand gelegd. In het gebied “De Punt West” aan de Brouwersdam te Ouddorp op Goeree Overflakkee is het RTM-museum en de remise/werkplaats gevestigd. Op de pagina MRTM meer foto’s hiervan.

Terug naar 1964. De NVBS kondigde een afscheidsrit aan die op zondag 25 oktober 1964 werd gereden. De samenstelling van de excursietram was als volgt, gezien bij vertrek vanaf Rotterdam: loc MD 1805 ("Meeuw"), rijtuigen AB1521(ex NBM), AB1514, B1515, B1520(ex NBM), ABR1517 en B1524 (ex NMVB). Hieronder enkele foto’s. Uiteindelijk bleef het trambedrijf in 1965 nog intact, maar op 14 februari 1966 viel definitief het doek en reed de laatste tram tussen Hellevoetsluis en Spijkenisse. Al spoedig hierna werd door eigen personeel met locomotieven en werkmaterieel van de RTM de afbraak van de spoorbanen ter hand genomen.

Met de opbraak is begonnen op 1 augustus 1966, de M67 werd ingezet als werktram en begon met de werkzaamheden vanaf de Maashaven. Zie ook de pagina RTM, klik hier. Daar werden de eerste spoorstaven verwijderd. De M67 deed dit tot aan de Rosestraat. De MD1806 deed dit de andere kant op, richting Oostvoorne, dit bestond hoofdzakelijk uit telefoonpalen trekken en perrons opbreken e.d. Het spoor tot aan de Korperweg is nog door RTM-medewerkers opgebroken, met de 1806. De MD1806 is op 17 oktober 1966 nog naar het strand te Oostvoorne gereden en heeft daarna de rijtuigen AB1513 en B1515 naar het depot van de Tramweg Stichting te Hellevoetsluis gebracht. Deze laatste twee rijtuigen stonden gestald in de remise te Oostvoorne. De MD1806 is in de remise van Oostvoorne gesloopt. Het grootste deel van de lijnen naar Oostvoorne en Hellevoetsluis is door een aannemer opgebroken. Strikt genomen waren de 1805 ("Meeuw") en 1806 ("Bergeend") geen (diesel)locomotieven, deze tractievoertuigen stonden bij de RTM te boek als een motorwagen vandaar de M. De juiste type-aanduiding was Md of MD, waarbij de “d” of "D" (zoals vanouds bij spoor- en tramwegmaterieel) voor bagageafdeling stond.

Met dank aan Eric van der Reiden en Mark Grootendorst voor aanvullende informaties.

Relevante websites:

Fotoreportages op deze website:

Relevante literatuur in Maandblad Op de Rails van de NVBS:

  • Afscheid van de RTM: uitgave nr. 3 - maart 1966
  • De laatste dagen van de RTM: uitgave nr. 4 - april 1966
  • Het overbrengen van het RTM-materieel: uitgave nr. 5 - mei 1966

Boeken:

  • De RTM op de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden - Drs. A. Dijkers. Het boek van Dijkers wordt wel eens omschreven als standaardwerk over de RTM op de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden. Het boek beschrijft het ontstaan van de RTM tot haar opheffing in de vijftiger jaren.
  • Ook boeiend is het boekje 'De Stoomtrams op de Zuid-Hollandse eilanden en in Zeeland'. Na een ruime inleiding volgt een rondje 'eilanden' aan de hand van foto's en beschrijvingen. Ook hier en daar voorzien van beschrijvingen van het gebruikte materieel (dit is deel 16 uit de serie Trams en tramlijnen).
  • 'Overstappen aan de Blaakschedijk' is een uitgave van de NVBS, de Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en Tramwezen. Aan de hand van afbeeldingen met uitgebreide beschrijvingen wordt een rondje Hoeksche Waard gemaakt.


    De NVBS-excursietram met voorop locomotief M 1805 staat gereed langs het perron van het stationsgebouw aan de Rosestraat in Rotterdam. Foto F.J. Hoevenagel, 25 oktober 1964.



    Een groepje Hilversumse spoorhobbyvrienden, Hans Verweij, Roel Bartlema (tweede van links), Adriaan Pothuizen (derde van links), Edward Bary (vierde van links) en Dolf Blokker, reisde op zondag 25 oktober 1964 af naar Rotterdam om deel te nemen aan een door de NVBS georganiseerde excursie naar de RTM waarvan de beëindiging van de exploitatie aanstaande was. Op 14 februari 1966 reed de laatste tram tussen Hellevoetsluis en Spijkenisse. Op het perron van de RTM-halte Rotterdam Zuid, tegenover de gelijknamige NS-halte, werd niet alleen de komst van de tram afgewacht maar werd nog even een groepsfoto gemaakt; de linker persoon is tot nu toe niet meer te achterhalen. De foto is gemaakt door Hans Verweij en momenteel in de collectie van Adriaan Pothuizen. Op de achtergrond het Handelsterrein Rotterdam Zuid, waar ook het tractieterrein en het depot van de RTM lagen. Het gebied ter plaatse aan de Rosestraat is volgebouwd, met onder andere het wooncomplex De Peperklip. Ook met de komst van het viersporige tracé van de Willemsspoortunnel herinnert niets meer aan deze historische plek in Rotterdam. De Willemsspoortunnel werd op 15 september 1993 geopend, na een bouwtijd van ruim zes jaar en als vervanging van het in 1877 geopende luchtspoor.
    Meer foto's van het RTM-trambedrijf staan in het thema Nederland/RTM. Foto's van de Museum Stichting v/h RTM (voorheen Tramwegstichting/Rijdend Tram Museum) staan in het thema Nederland/MRTM in de hoofdnavigatie.



    De NVBS-excursietram in Spijkenisse.
    Foto: E. Bary, 25 oktober 1964.



    Een fotostop in Geervliet, gelegen tussen Spijkenisse en Brielle.
    Foto: E. Bary, 25 oktober 1964.



    Een fotostop onderweg. Brielle.
    Foto: E. Bary, 25 oktober 1964.



    Fotostop bij het Voornse Kanaal. Uitstappen, elkaar liever niet in de weg lopen, uit beeld gaan staan van je medereiziger, foto maken en weer instappen om te vertrekken. Het resultaat van je foto's zag je pas weken later. Rolletje ontwikkelen, foto's laten afdrukken bij de fotohandel of zelf doen natuurlijk, digitale fotografie was er nog niet.
    Foto F.J. Hoevenagel, 25-10-1964.
    De halte Voornse Kanaal lag tussen Heenvliet en Zwartewaal op de lijn van Spijkenisse naar Oostvoorne en dus voor Brielle. Hier werd ook gekruist, als de normale kruising verlegd werd. Het punt is nog goed terug te vinden. Als je over de brug, linksaf slaat richting Hellevoetsluis gaat, dan zie je op de voormalige trambaan het begin van een fietspad. Dat was de plaats van de halte Voornse Kanaal.
    Het Voornsche Kanaal, ook het Kanaal door Voorne genoemd, doorsnijdt het Zuidhollandse eiland Voorne-Putten.



    Fotostop bij de wisselplaats Kruininger-Gors (bij Brielse Meer).
    Foto: J.H. Verweij; 25 oktober 1964.
    Hier lag vroeger de halte Prinsenstee.
    Prinsenstee is tot het begin van winterdienstregeling, die inging op 2 oktober 1949, stopplaats geweest. Het tramcafé is rond 1940 al afgebroken. Er stond wel de bekende plaatijzeren abri. Zie het boekje van Bas vd Heiden De stoomtram naar Oostvoorne op blz. 30.



    De weersomstandigheden waren verre van ideaal. Koud, nat, somber en wind, kortom, herfst. Maar in Oostvoorne viel genoeg te fotograferen, vooral de combinatie met de gewone diensttrams.
    Foto: E. Bary, 25 oktober 1964.




    Rangeren in Oostvoorne; links de M1805 met de excursietram en rechts de M 1803, bestemd voor tram 70 naar Rotterdam.
    Foto: E. Bary, 25 oktober 1964.



    In Oostvoorne staan de M 1805 met de NVBS-excursietram en de M 1803 met tram 70 naar Rotterdam fotogeniek naast elkaar. Foto: F.J. Hoevenagel; 25 oktober 1964.



    Als vorige foto.
    Foto: E. Bary



    Oostvoorne; de excursietram staat klaar voor de terugrit naar Spijkenisse.
    Foto: E. Bary, 25 oktober 1964.




    Loc MD 1806 (Bergeend) vertrekt met een diensttram uit Hellevoetsluis richting Rotterdam. De tram bestaat uit 3 salonrijtuigen met achterop bagagewagen 1531, heeft het station zojuist verlaten en rijdt ter hoogte van het aftakkend wissel dat naar het depot leidt. De excursietram staat dan nog langs het perron en zal daarna vertrekken. Foto: E. Bary, 25 oktober 1964.



    De M 1805 bij de dieseltankplaats in Hellevoetsluis.
    Foto: E. Bary, 25 oktober 1964.



    Hellevoetsluis.
    Foto: E. Bary, 25 oktober 1964.




    Hellevoetsluis, haven, RTM-stationsgebouw en NVBS-excursietram in één beeld gevangen.
    Foto: E. Bary, 25 oktober 1964.



    Hellevoetsluis, klaar voor de terugrit naar Rotterdam; het is al bijna donker geworden.
    Foto: E. Bary, 25 oktober 1964.



    Nog een snelle fotostop in Biert, gelegen tussen Hellevoetsluis en Spijkenisse en dan rest nog slechts de herinnering. Ook het jaar 1965 bood nog volop gelegenheid tot definitief afscheid nemen.
    Foto: E. Bary, 25 oktober 1964.




    Aankondiging en kort verslag van de excursie in het Maandblad Op de Rails van de NVBS.


    Hellevoetsluis, 25 oktober 1964. Ter gelegenheid van deze afscheidsrit werd een groepsfoto gemaakt waarop enkele bekende Amsterdamse NVBS’ers te zien zijn. Van links naar rechts zien we Jur en Bep Deijs, Jos Beerman, RTM-conducteur in uniform Cees van Bemmel, Leo Buschman, Jaap Staneke (met bril), Hans Wout, Ronald Boer en Hans de Meij. De fotograaf is, na enig speuren, niet bekend, maar de foto komt uit de collectie van Jos Beerman. De foto is inmiddels ook opgenomen in het RTM-archief.