[0] [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [8A] [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17] [18] [19] [20] [21] [22] [23] [24] [25] [26]

Nieuwe verkeersleidingspost Utrecht - Cartesius Driehoek

in bewerking, laatste toevoegingen op 6 juni 2015

Op maandag 3 februari 2014 begon ProRail met de bouw van de nieuwe verkeersleidingspost in Utrecht. Vanuit de post verwerkt de treindienstleiding het meeste treinverkeer van Nederland. Het gebouw is in de loop van 2015 klaar en wordt gerealiseerd in de zogenaamde Cartesius Driehoek, een gebied met een rijke spoorgeschiedenis, ten noorden van het emplacement Utrecht, tussen de spoorlijnen naar Amsterdam en Gouda/Rotterdam/Den Haag.

Na een welkomstwoord door Paul Dirix, directeur Operatie van ProRail, sloeg burgemeester Jan van Zanen van Utrecht de eerste paal van de verkeersleidingspost.
De pers was uitgenodigd aanwezig te zijn van 13.30 uur tot 16.00 uur op de locatie Wisselstraat 2 in Utrecht.

ProRail vernieuwt Utrecht

Utrecht is hét spoorknooppunt van Nederland en verbindt miljoenen treinreizigers in hun reis door het land. Maar liefst 285.000 mensen maken dagelijks gebruik van Utrecht Centraal. Over tien jaar zijn dat er 360.000 per dag. Om al die mensen nog sneller en comfortabeler te kunnen laten reizen investeert ProRail de komende jaren 2 miljard euro in de vernieuwing van stations, spoor en verkeersleiding in Utrecht.

De nieuwe stationshal is in 2016 klaar. Om treinen beter te laten doorstromen worden de sporen rond Utrecht Centraal vernieuwd. Daarnaast legt ProRail tachtig kilometer nieuw spoor aan, met zeven nieuwe of vernieuwde stations en een extra spoorbrug over het Amsterdam Rijnkanaal. Het toenemende treinverkeer wordt vanuit de moderne verkeersleidingspost in goede banen geleid. Door deze vernieuwingsslag is het hele spoornetwerk rond Utrecht straks klaar voor de toekomst.

Cartesius Driehoek

De verkeersleidingspost wordt gebouwd in de Cartesiusdriehoek, een gebied met een rijk spoorverleden. In deze buurt was in de vorige eeuw het Werkspoor Utrecht gevestigd, een fabriek voor rijtuigen en spoorwegmateriaal. De komst van de verkeersleidingspost geeft het gebied een nieuwe impuls.

Bouw en architectuur

De toekomstige verkeersleidingspost bestaat uit drie verdiepingen en wordt uitgevoerd in cortensstaal, wat goed aansluit bij de spooromgeving. De architect is De Jong Gortemaker Algra.

Nieuw gebouw op andere locatie

Utrecht Centraal verwerkt het meeste treinverkeer van alle stations in Nederland. De verkeersleidingpost van Utrecht is daarom een van belangrijkste in het spoorwegennet. Maar de huidige post is hard aan vervanging toe: het gebouw is verouderd en ook de locatie volstaat niet meer. Vanuit een nieuw gebouw kan de verkeersleiding de doorstroom, veiligheid en betrouwbaarheid van het treinverkeer beter zeker stellen. De verkeersleidingpost wordt verplaatst naar een nieuw gebouw in de Cartesiusdriehoek van Utrecht. Dit is het gebied tussen het gelijknamige rangeer- en opstelterrein, de Cartesiusweg en de tweede Daalsedijk. Daar zit de verkeersleiding niet meer in het ontruimingsgebied van Utrecht Centraal, waardoor de post bij een eventuele ontruiming van het stationsgebied gewoon kan blijven functioneren. Het nieuwe, duurzame gebouw op deze plek biedt bovendien meer overzicht en ruimte.

De Cartesius Driehoek, met in het midden de nieuwe verkeersleidingspost van ProRail. Daarboven het viersporige traject van Utrecht Centraal naar Amsterdam Bijlmer. Links onder het Technisch Centrum van Nedtrain met (gedeeltelijk) het emplacement van het opstelterrein Cartesiusweg (Utcw). Foto: Your Captain Luchtfotografie, 4 oktober 2014.

Meer luchtfoto's? Kijk ook eens hier en hier.

Zekerheid door spreiding

De verkeersleiding – inclusief alle systemen – moet altijd haar werk kunnen blijven doen. Ook tijdens een calamiteit. Daarom worden niet alle mensen en alle systemen bij elkaar in hetzelfde gebouw gezet. Om minder kwetsbaar te zijn, staat een deel van de ICT-systemen in een datacenter. Alle medewerkers gaan wel verhuizen naar het nieuwe gebouw. Ook zijn de energiesystemen dubbel uitgevoerd: er is altijd een back-up.

Planning

In juni en juli 2014 plaatste de aannemer de staalconstructie van het hoofdgebouw. De staalconstructie kwam nog voor zomervakantie klaar. Het hoogste punt werd daarmee bereikt en werd het gebouw wind- en waterdicht gemaakt. In het voorjaar van 2015 is de nieuwe post af en beginnen de voorbereidingen voor de fysieke verhuizing.

Utrecht Centraal verwerkt het meeste treinverkeer van alle stations in Nederland. Zo’n station verdient natuurlijk een ultramoderne verkeersleidingpost, waar vanuit de verkeersleiding het treinverkeer in goede banen kan leiden.

Enkele cijfers

  • Er is 600 ton staal verwerkt in de constructie van het gebouw.
  • De gevelbeglazing bestaat uit 3-dubbel glas.
  • Er ligt circa 1000 m2 zonnecellen op het dak.
  • De lamellen (vaste zonwering) rondom het gebouw zijn van Cortenstaal, gecorrodeerd staal. Dit geeft een robuuste uitstraling aan het gebouw.
  • De dakbedekking van het lage dak is uitgevoerd als 400 m2 groendak met beplanting.
  • Het dak van de carport is voorzien van zonnecellen.

Treindienstleidersgebieden Verkeersleidingpost Utrecht naar de situatie omstreeks 2005

  • Trdl Utrecht 1 noord: emplacement noord + Utrechtse Lijn (richting Amsterdam) tot en met Maarssen en Stichtse Lijn (richting Amersfoort) tot en met Utrecht Blauwkapel oost aansluiting (Bloa); Breukelen valt onder Post Amsterdam.
  • Trdl Utrecht 1 zuid: emplacement zuid tot en met Utrecht Lunetten (Utl) en Utrecht Maliebaan (verbinding Utl-Utm is verbroken; sinds de verbouwing/wijziging van emplacement Utm is dit een TPRB-baanvak geworden. Pas vanaf sein 1058 aan Blauwkapel Zuidzijde begint het 'zichtbare' gedeelte voor de treindienstleider).
  • Trdl Utrecht 2: Arnhemse Lijn (richting Arnhem) vanaf Utrecht Lunetten tot en met Wolfheze (Wf) en De Haar (Har) - Veenendaal tot en met Rhenen (Rhn) en tot en met Ede-Wageningen (Ed) - Lunteren (Ltn).
  • Trdl Utrecht 3: Bossche Lijn (richting Den Bosch) t/m Hedel (Hdl) en tot en met Geldermalsen (Gdm) – Tiel – Kesteren (Ktr).
  • Trdl Utrecht 4: Woerden: Harmelen aansluiting + Woerden loco (Wd) + Alphen aan den Rijn (Apn), tot en met Zoeterwoude-West (Ztww). De bruggen Rijn-Schiekanaal en Galgewater vallen onder Post Den Haag (trdl post T Leiden).
  • Trdl Ut 4 Gouda: Gouda loco (Gd) en tot en met Nieuwerkerk (Nwk) en tot en met Moordrecht aansluiting zuid (Mdaz).

Elke treindienstleider beschikt over een aantal bedienschermen in zijn/haar PPLG’s (Primair Proces Leidings Gebied, zie uitleg in het artikel Procesleiding op het spoor).
De Post Utrecht beheert op deze wijze een groot deel van de spoorlijnen in Midden-Nederland.

Schematisch:

Treindienstleidersgebieden Post Utrecht naar de situatie in 2005. Bron: ProRail. Actuele situatie zie beschrijving hiervoor. De omcirkelde plaatsen behoren tot de aansluitende beheersgebieden van de aansluitende posten, zoals (met de klok mee) Rotterdam (Rtng en Bsd), Den Haag (Ztmo en Ldl), Amsterdam (Bkl), Amersfoort (Hvs, Bhv en Bnc), Arnhem (Ah en Est) en Eindhoven (Ht).

Hieronder enkele foto's en een impressie van de eindsituatie.

Impressie van het nieuwe verkeersleidingsgebouw. Bron: ProRail. Vanuit de post verwerkt de treindienstleiding het treinverkeer in een groot deel van midden Nederland. Zie hiervoor het artikel op de website van Nico Spilt onder de naam Procesleiding op het spoor.

Bouw nieuwe verkeersleidingspost Utrecht Cartesiusweg, 13 oktober 2014. Foto's: Aldowa b.v.
Bouw nieuwe verkeersleidingspost Utrecht Cartesiusweg, 15 januari 2015. Beide foto's: ProRail (fotograaf Frank Hanswijk).
Bouw nieuwe verkeersleidingspost Utrecht Cartesiusweg, 15 januari 2015. Beide foto's: ProRail (fotograaf Frank Hanswijk).

En natuurlijk blikken we terug op de oude post Utrecht

De Verkeersleidingspost van ProRail (met Post T van Utrecht CS) met links het kantoorgedeelte van de afdeling werkvoorbereiding. Ook nog in volle glorie het voormalige Holiday Inn Hotel. Foto: Peter van der Vlist, 14 oktober 2008. De VL-post gaat hier verdwijnen. Een nieuw gebouw is in aanbouw op het terrein in de zogenaamde Cartesius Driehoek.

Foto als hiervoor, ook van Peter van der Vlist, 14 oktober 2008.

Utrecht Centraal, 2 juli 2013. De verkeersleidingpost van Utrecht gaat t.z.t. verdwijnen en wordt verplaatst naar de zogenaamde Cartesiusdriehoek. Deze post beheert de spoorlijnen in en rondom Utrecht en daarmee voor een groot deel van het treinverkeer in Midden Nederland ( tot en met Gouda, Maarssen, Bilthoven, Ede-Wageningen en Zaltbommel). ProRail bouwt op dit moment een nieuwe verkeersleidings-post in de Cartesiusdriehoek in Utrecht. De spoorbeheerder verhuist eind 2014 naar deze locatie om het aantal treinverstoringen in en rondom het Centraal Station van Utrecht te verkleinen. De verkeersleidingspost achter de Van Sijpesteijnkade zit in het zogeheten ontruimingsgebied van het station. Als er bijvoorbeeld een verdacht pakketje wordt gevonden op Utrecht CS, dan moet ook de verkeersleidingspost worden ontruimd. Dat is op de nieuwe locatie niet meer het geval. In de nieuwe verkeersleidingspost wordt de mens en techniek van elkaar gescheiden. Calamiteiten hebben vaak een technische oorzaak. Straks kan een onderdeel worden vervangen, terwijl de medewerkers van ProRail elders in het gebouw gewoon door kunnen werken. Ook worden alle voorzieningen in het nieuwe gebouw zoals stroom, computers en software dubbel uitgevoerd. Deze maatregelen moeten de post minder gevoelig voor calamiteiten maken. Aanleiding voor de bouw van de nieuwe locatie is onder meer de brand die eind 2010 in de verkeersleidingspost ontstond. Toen moest de gehele post ontruimd worden en werd het treinverkeer rondom Utrecht CS ernstig verstoord. De bouw van de nieuwe verkeersleidingspost kost 30 miljoen euro. Daarnaast wordt er nog 9 miljoen euro vrijgemaakt om de technologie uit de oude post onder te brengen in een datacenter en een goede ruimte te bouwen voor de glasvezelkabels. Die blijven achter in de oude verkeersleidingspost. ProRail heeft in totaal 13 verkeersleidingsposten verspreid over Nederland. De Cartesiusdriehoek ligt centraal in de stad Utrecht, maar is door spoorlijnen afgesneden van de omgeving. Foto: Gérard van Teeffelen.

Opening nieuwe verkeersleidingspost Utrecht op 4 juni 2015

De modernste verkeersleidingspost van Nederland werd donderdag 4 juni 2015 in aanwezigheid van pers en genodigden officieel geopend. Utrecht is hèt spoorhart van Nederland: vanuit de post leiden de treindienstleiders van ProRail honderden treinen per dag in goede banen.

Icoon in spoorhart Utrecht
De nieuwe verkeersleidingspost ligt in de Cartesiusdriehoek in Utrecht, een gebied met een rijk spoorverleden. Treinreizigers kunnen het robuuste gebouw met de stalen buitenkant zien liggen in de splitsing tussen de sporen naar Amsterdam en Woerden. Het gebouw is ontworpen door de Jong Gortemaker Algra architecten en ingenieurs.

De opening vond plaats door door president-directeur Pier Eringa van ProRail, waarna enkele rondleidingen verzorgd werden.

De nieuwe verkeersleidingspost van ProRail, Utrecht Cartesiusweg, april 2015. Foto: ProRail.

Verkeersleidingspost Utrecht

Utrecht Centraal verwerkt het meeste treinverkeer van alle stations in Nederland. De verkeersleidingpost van Utrecht is daarom een van belangrijkste in het spoorwegennet. De oude post was hard aan vervanging toe: het gebouw wasverouderd en ook de locatie volstond niet meer. Vanuit het nieuwe gebouw kan de verkeersleiding de doorstroom, veiligheid en betrouwbaarheid van het treinverkeer beter zeker stellen.

Nieuw gebouw op andere locatie

De verkeersleidingpost is verplaatst naar een nieuw gebouw in de Cartesiusdriehoek van Utrecht. Dit is het gebied tussen het rangeerterrein, de Cartesiusweg en de tweede Daalsedijk. Daar zit de verkeersleiding niet meer in het ontruimingsgebied van Utrecht Centraal, waardoor de post bij een eventuele ontruiming van het stationsgebied gewoon kan blijven functioneren. Het nieuwe, duurzame gebouw op deze plek biedt bovendien meer overzicht en ruimte.

Zekerheid door spreiding

De verkeersleiding – inclusief alle systemen – moet altijd haar werk kunnen blijven doen. Ook tijdens een calamiteit. Daarom zetten we niet alle mensen en alle systemen bij elkaar in hetzelfde gebouw. Om minder kwetsbaar te zijn, staat een deel van de ICT-systemen in een datacenter. Alle medewerkers zijn al verhuisd naar het nieuwe gebouw. Ook zijn de energiesystemen dubbel uitgevoerd: er is altijd een back-up.

Migratie succesvol afgerond

De modernste VL-post van Nederland is nu operationeel. De migratie van de oude VL-post Utrecht naar de nieuwe post is in de nacht van 10 op 11 april 2015 goed verlopen.
Na twee jaar voorbereiden en een jaar bouwen is de migratie naar de Nieuwe VL-post Utrecht (NVLU) de kroon op het werk. In het ontwerp voor de nieuwe post zijn de mensen en de techniek van elkaar gescheiden en systemen zijn dubbel uitgevoerd, wat ervoor zorgt dat de kans op uitval kleiner is. Zo zijn er twee aparte aansluitingen voor de energievoorziening uit verschillende ringen van de energieleverancier, dubbel uitgevoerde en apart geplaatste uninterruptible power supplies en noodstroomaggregaten. De energievoorzieningsinstallaties staan in twee separate voedingsgebouwen, dus niet bij de postmedewerkers. Bij een eventuele storing in de energievoorziening, bijvoorbeeld een brand in een voedingsgebouw of een defecte UPS, ondervindt de post geen hinder en kan treinverkeer gewoon doorgaan. Er zijn zo min mogelijk systemen die kritiek zijn voor uitvoering van het werk en er zijn geen overvolle technische ruimtes met computerapparatuur meer.

Scheiding van mens en techniek

Het scheiden van mens en techniek is de belangrijkste ontwerpeis geweest. De gebruiker ervaart dat doordat hij niet meer aan een werkplekmeubel zit dat een computerruimte op zich had kunnen zijn zoals dat eerder soms het geval was. De werkplekmeubels zijn alleen nog voorzien van zogenaamde randapparatuur waaronder beeldschermen, muizen en toetsenborden. Ook het aantal muizen en toetsenborden is teruggedrongen waardoor de werkplek sterk vereenvoudigd is. De Generieke Post21 Werkplek levert daar een belangrijke bijdrage aan. Niet meer voor iedere applicatie een eigen PC, muis en toetsen bord maar één krachtig workstation van waaraf alle KA applicaties en enkele Post21 applicaties (bv. VOS) ontsloten kunnen worden. Ook is het hierdoor mogelijk geworden om Free Seating op de seinzaal door te voeren binnen de functie. Alle treindienstleiders kunnen alle treindienstleidersfuncties vanaf alle treindienstleiderswerkplekken uitvoeren. Dat biedt voor de post een hoge mate van flexibiliteit.

Na de bouwkundige oplevering de inrichting

In het voorjaar van 2015 zijn de 7 technische ruimten worden opgebouwd en ingericht. Uiteindelijk komen hier voornamelijk netwerksystemen. Onder de seinzaal is een ‘verhoogde vloer’ aangelegd van 2,5 meter hoog waarin kasten met de werkplek PC’s, workstations, netwerk switches en KVM-extenders worden geplaatst. In de seinzaal worden 40 werkplekken ingericht. Verder wordt er een kantorenvleugel met 25 flexwerkplekken opgebouwd. Er worden koppelingen gemaakt met de post Amersfoort en Utrecht voor koppeling met het FIDES netwerk en de GSM-R en oude omroep installatie.

Draaiboeken en rekening houden met alles bij de transitie

In de tussentijd werd het transitieproces uitgevoerd waardoor de nieuwe installatie al in beheer is voordat de post in gebruik wordt genomen. Hierdoor kon afronding van het project na migratie zeer snel plaatsvinden en hoefde er geen tijdelijke beheerorganisatie vanuit het project te worden ingericht.
Na de opbouw zijn uitgebreide tests uitgevoerd. Tevens is de migratie vooraf geoefend.

Het transitieproces werd uitgebreid vastgelegd aan de hand van een draaiboek waarin de ervaringen van het Renovatie Seinzalen project en het Uitwijk draaiboek is meegenomen.

Duurzaam gebouw

De nieuwe VL-post is een duurzaam gebouw, zo is er bijvoorbeeld driedubbel glas, zijn er hybride koelmachines (dit is een duurzame variant), vloerkoeling/-verwarming, een ‘energiedak’ met zonnepanelen en beplanting voor extra isolatie.

Bronnen:

  • ProRail
  • Vakbladen waaronder Cobouw
  • Perspublikaties, o.a. 29 januari 2014
  • Nieuwsberichten ProRail, o.a. 11 november 2014
  • Over procesleiding op het spoor heb ik al eerder een artikel geschreven als gastauteur op de website van Nico Spilt: “Langs de rails” en te vinden onder zoekfunctie en index, letter P > "Procesleiding op het spoor", naar de stand van zaken van de organisatie van verkeers- en treindienstleiding bij ProRail in oktober 2005, januari 2011 en april 2013 (o.a. de start van OCCR).

De nieuwe VL-post Utrecht werd op donderdagmorgen 4 juni 2015 feestelijk in gebruik genomen onder grote belangstelling van de uitgenodigde pers, de Utrechtse wethouder en vertegenwoordigers van de architect, de aannemer en aanverwante leveranciers. ProRail-directeur Pier Eringa sprak het gezelschap onder zomerse weersomstandigheden buiten toe, waarna een groot lint werd doorgeknipt. De aanwezigen kregen daarna ruim de tijd rondgeleid te worden in het gebouw. Op het buitenterrein was gezorgd voor een hapje en drankje en kon er getoost worden op dit inspirerende nieuwe besturingscentrum. Website Archief Edward Bary was er bij. Hieronder een impressie van de opening. De foto's in de linker kolom zijn van mijzelf, in de rechter kolom van Rienk Nauta. Met dank ook aan Henk Koster voor beeldoptimalisaties van enkele foto's.
De close-up foto's van de beeldschermen zijn van de werkplek Postbeheer; het signaleringsscherm van de opleidingsunit bevat niet de actuele treinindicaties. De overzichtsfoto's van de seinzaal laten de werkplekken zien van de treindienstleiders.
De fotoreportage laat ook enkele beelden zien van “analoge gaming”. Desgevraagd geeft ProRail hierover de volgende toelichting:
ProRail gebruikt spelsimulaties om op een snelle, goedkope en interactieve manier problemen en oplossingen te verkennen of te toetsen. Op de foto’s zijn een bord, gummen en pionnen te zien. Op het bord staat een mogelijke infrasituatie afgebeeld. De gummen stellen treinen voor en de pionnen zijn mensen. Door met betrokken stakeholders situaties na te spelen ontstaan bijvoorbeeld adviezen voor infraontwerp, materieel- en personeelsplanning en ICT aanpassingen.


Tenslotte nog een zestal foto's van ProRail.


Met dank aan ProRail. Bezoek aan de Post Utrecht en verstrekte informaties maakten dit artikel met foto's mogelijk.